چرخ خیاطی، در دورانی که فرایند دوختن لباس‌ها با دست در بین مردم بسیار مرسوم بود، انقلابی در صنعت نساجی و پوشاک ایران به پا کرد. ورود این اختراع جدید به کشورمان داستانی جذاب و شنیدنی دارد که در ادامه، آن را شرح می‌دهیم.
ورود اولین چرخ خیاطی به ایران
اولین چرخ خیاطی در دوره قاجار، در زمان حکومت مظفرالدین شاه، به ایران راه یافت. مظفرالدین شاه که در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی از سفر فرنگ بازگشته بود، تعدادی از این اختراع جدید را به عنوان سوغات با خود به ایران آورد.
با ورود چرخ خیاطی به دربار، خیاطان دربار مظفرالدین شاه که از این وسیله جدید شگفت‌زده شده بودند، شروع به استفاده از آن برای دوخت و دوز لباس‌های درباریان و بزرگان مملکت کردند. اما استفاده از چرخ خیاطی در ابتدا با مخالفت شدید صنف خیاطان روبرو شد. آن‌ها که نگران از دست رفتن شغل خود بودند، این دستگاه را تهدیدی برای حرفه خود می‌دانستند.
با وجود این مخالفت‌ها، استفاده از چرخ خیاطی به تدریج در بین مردم رواج پیدا کرد و به مرور زمان به یکی از لوازم ضروری در خانه‌ها و کارگاه‌های خیاطی تبدیل شد.
مخالفت‌ها و پذیرش‌ها در قبال ورود چرخ خیاطی
استقبال از اولین چرخ خیاطی در ایران در زمان مظفرالدین شاه داستانی جالب و دووجهی دارد.
مخالفت‌ها
- صنف خیاطان: گروهی از خیاطان که نگران از دست رفتن شغل خود بودند، به شدت با ورود چرخ خیاطی مخالفت می‌کردند. آن‌ها این دستگاه را تهدیدی برای حرفه خود می‌دانستند و معتقد بودند که چرخ خیاطی باعث بیکاری بسیاری از خیاطان خواهد شد.
- مخالفان مذهبی: عده‌ای دیگر نیز به دلایل مذهبی با استفاده از چرخ خیاطی مخالفت می‌کردند. آن‌ها معتقد بودند که این دستگاه یک اختراع غربی بوده و استفاده از آن حرام است.
- نگرانی‌های اقتصادی: برخی نیز نگران بودند که استفاده از چرخ خیاطی باعث وابستگی ایران به کشور‌های غربی شود و به اقتصاد کشور آسیب برساند.
پذیرش‌ها
- درباریان: مظفرالدین شاه و درباریان از این اختراع جدید استقبال فراوانی کردند و آن را برای دوخت و دوز لباس‌های فاخر و گرانقیمت به کار بردند.
- ثروتمندان: ثروتمندان و طبقات مرفه جامعه نیز به تدریج به استفاده از چرخ خیاطی روی آوردند. آن‌ها از این دستگاه برای دوخت لباس‌های شیک و مدرن برای خود و خانواده کمک می‌گرفتند.
- خیاطان خلاق: برخی از خیاطان خلاق نیز از چرخ خیاطی به عنوان ابزاری برای خلق آثار جدید و نوآورانه بهره می‌بردند.
به طور کلی، در ابتدا با ورود چرخ خیاطی به ایران مخالفت‌های زیادی شد. اما با گذشت زمان و مشاهده مزایای این دستگاه، به تدریج این مخالفت‌ها فروکش کرد و استفاده از چرخ خیاطی در بین مردم رایج شد.
تاثیر چرخ خیاطی بر فرهنگ و صنعت ایران
ورود چرخ خیاطی در دوران مظفرالدین شاه به ایران، تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و صنعت کشورمان گذاشت؛ از جمله:
- تغییر در سبک لباس: با ورود چرخ خیاطی، دوخت و دوز لباس‌ها آسان‌تر و سریع‌تر شد و این امر تنوع بیشتری را در سبک لباس‌ها به همراه داشت.
- ایجاد مشاغل جدید: با رواج استفاده از چرخ خیاطی، مشاغل جدیدی مانند خیاطی صنعتی و فروش چرخ خیاطی در کشور ایجاد شد.
- تغییر در نقش زنان: استفاده از چرخ خیاطی در خانه‌ها، فرصت‌های جدیدی برای زنان ایجاد کرد و به آن‌ها کمک کرد تا در امور اقتصادی خانواده مشارکت بیشتری داشته باشند.
و در عرصه صنعت نیز تاثیراتی مانند موارد زیر گذاشت. از جمله:
- افزایش تولید: با استفاده از چرخ خیاطی، تولید لباس به طور چشمگیری افزایش یافت و این امر باعث رونق صنعت نساجی و پوشاک در ایران شد.
- کاهش قیمت لباس: با افزایش تولید، قیمت لباس‌ها به طور قابل توجهی کاهش یافت و این امر موجب شد تا اقشار مختلف مردم بتوانند به لباس‌های باکیفیت دسترسی داشته باشند.
- ایجاد کارخانه‌های نساجی: با افزایش تقاضا برای لباس، کارخانه‌های نساجی جدیدی در ایران تأسیس شد و این امر به اشتغالزایی و توسعه اقتصادی کشور کمک کرد.
در مجموع، ورود چرخ خیاطی به ایران نقطه عطفی در تاریخ کشورمان بود و تأثیرات مثبت و عمیقی بر فرهنگ و صنعت ایران گذاشت.
تحول چرخ‌های خیاطی از ابتدا تا عصر کنونی
همانطور که گفتیم چرخ خیاطی در دوره قاجار و در زمان حکومت مظفرالدین شاه به ایران راه یافت. دیدیم که در ابتدا با مخالفت‌های زیادی از جمله از سوی صنف خیاطان و برخی گروه‌های مذهبی روبرو شد، اما به مرور زمان و با مشاهده مزایای آن، استفاده از آن رواج پیدا کرد.
چرخ خیاطی تحولات چشمگیری در صنعت نساجی و پوشاک ایران ایجاد کرد و منجر به افزایش تولید، کاهش قیمت لباس و ایجاد شغل‌های جدید شد. همچنین این دستگاه نقش مهمی در تغییر سبک لباس و زندگی مردم ایران ایفا کرد.
امروزه چرخ خیاطی در انواع مختلف خانگی، صنعتی و کامپیوتری در ایران وجود دارد و به یکی از لوازم ضروری در خانه‌ها و کارگاه‌های خیاطی تبدیل شده است.
علاوه بر این، صنعت تولید چرخ خیاطی در ایران نیز پیشرفت قابل توجهی داشته و در حال حاضر انواع مختلف چرخ خیاطی در داخل کشور تولید می‌شود. چرخ خیاطی‌هایی مانند چرخ خیاطی دستی، چرخ خیاطی برقی، چرخ خیاطی کامپیوتری و چرخ خیاطی صنعتی در ایران کاربرد دارند.
برخی از چرخ‌های خیاطی صنعتی که به ایران وارد می‌شوند عبارتند از: چرخ راسته‌دوز صنعتی، چرخ سردوز، چرخ سردوز خانگی، چرخ میاندوز، چرخ چرم‌دوزی صنعتی و چرخ خیاطی ظریف‌دوز.
سخن پایانی
چرخ خیاطی، در زمان ورود به ایران در دوره قاجار، انقلابی در صنعت نساجی و پوشاک کشورمان به پا کرد. سفری که از دربار مظفرالدین شاه آغاز شد، به مرور زمان به خانه‌ها و کارگاه‌های سراسر ایران رسید و تحولات عمیقی را در فرهنگ و اقتصاد کشورمان رقم زد.
امروزه، با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در صنعت نساجی، چرخ خیاطی همچنان جایگاه خود را حفظ کرده و در کنار مدل‌های مدرن و کامپیوتری، همچنان در خانه‌ها و کارگاه‌های خیاطی ایران حضور دارد و به عنوان یادگار ارزشمندی از تاریخ صنعتی شدن ایران، به حیات خود ادامه می‌دهد.
